Accéder au contenu principal

Georges Brassens. Deuxième partie : structure rythmique et harmonique de sa musique

"Guitare classique" (pastel, ©Aubancien)

On entend parfois dire que, sur le plan musical, les morceaux de Georges Brassens se ressemblent. Certes, l'effectif est immuable (un chanteur, un ou deux guitaristes acoustiques, un contrebassiste), mais qu'en est-il de la structure réelle, rythmique et harmonique, de ses œuvres ?...

Pour le savoir, je réalise dans cet article une analyse structurelle consolidée de la totalité des chansons dont il composa la musique, qu'il interpréta personnellement et qu'il enregistra sur disque, entre 1952 et 1979. Cette étude technique originale peut intéresser particulièrement les compositeurs, les improvisateurs et les exégètes, qui souhaiteraient, soit mieux comprendre l'oeuvre de Brassens, soit y puiser une source d'inspiration pour leurs projets musicaux.

Les morceaux, classés par ordre chronologique de publication, sont analysés en employant les notations symboliques conventionnelles (voir l'annexe au bas de l'article pour plus de précisions sur ce sujet).

Disque 1 (1953) : "La mauvaise réputation"

La mauvaise réputation [6/8, allegro] {Dm : iv7 i iv6 i iv II7 V7 i iv7 i iv i iv II7 V7 i [2/4] VI V VI V iv- iv#- V7 [9/8] iv7 i iv [6/8] i V7 iv6 V7 i iv7 i iv i V7 iv6 V7 i VI i V V7 i V7 i iv7}

Le parapluie [4/4, allegretto] {C : I I+ IV6 V7 I ii I I+ IV6 I ii7 V I [slow] IV6 I IV6 VII I IV6 I IV6 VII I}

Le petit cheval [4/4] {C : I IV I V7 I IV I V7 I IV I IV7M V I}

Le fossoyeur [4/4, modéré] {C : I vi I7 ii7 V I I+ vi IV I II7 V7 I7 ii7 I IV ii7 III7 vi iii IV V7 I}

Le gorille [6/8] {D : I V7 I V7 I V7 I}

Corne d'Aurochs [2/2, one-step] {F : I IV I vi7 II7 V7 I IV I vi7 II7 V7 I V7 IV vii V7 IV vii V7 vi7 vii- V7 ii7 V7}

La chasse aux papillons [2/4, allegro] {C : V I V I I+ IV I vi ii7 V7 V I V I I+ IV I V7 I V I V I I+ IV I vi ii7 V7 V I V I I+ IV I V7 I IV I7 IV I I7 IV I IV VI ii VIIb VI7 ii vi III7 V I V I I+ IV I V7 I ii V I V7 I I+ IV ii7 I V I V7 I}

Hécatombe [6/8] {C : I I7 IV I II7 ii7 V7 I I7 IV I II7}

Disque 2 (1954) : "Le vent"

Le vent [4/4, allegro] {Bm : i VI V7 i V7 i VI V7 i V7 i iv V7 i iv V7 i V7 i V7 i iv V7 i6 II7 V7}

J'ai rendez-vous avec vous [2/4, allegretto] {Eb : I V7 I V7 I V7 I IV V7 I VI7 II VI7 ii VI7 ii VI7 ii V7 I}

Les amoureux des bancs publics [3/4, mazurka] {Em : i V7 i vii IV7 VII7 III ; C : ii#- iii ii#- iii IV I IV V I vi iii ii#- iii IV I IV V I}

Ballade des dames du temps jadis [3/4] {C : I V7 I V7 I IV iii VI7 ii V7 ii7 V7 I7 VI7 ii7 V7 I ii7 V7 I6}

Comme hier [4/4] {C : I iib- ii7 V7 ii7 iiib- I I7 v7 VI7 ii7 I V7 I IV I ii7 V7 I I7 IV I II7 V7 IV I vb- I VI7 ii7 V7 I}

Pauvre Martin [6/8] {Cm : V7 i iv7 VII#9 III# i7 iv V7 i iv6 V7 i iv V7 i}

Brave Margot [2/2, vif] {Eb : V7 I vi II7 V7 I IV7 V7 I vi iii vi iii vi iii vi iii vi iii vi iii II7 V7 I vi- I VI7 ii V7 I VIb I V7 I V7 vi- I VI7 ii V7 I VIb I}

Il suffit de passer le pont [6/8] {Eb : I iiib- I ii7 V7 I V7 I ii V7 I iiib- I V7 ii7 I V7 I IV ii7 I V7 I7 IV# ii7 I vi7 ii7 v7 I7 IV ii7 I vi ii7 V7}

La cane de Jeanne [6/8, très modéré] {C : I vi ii V7 I vi ii V7 I vi ii V7 I vi ii I vi ii V7 I vi ii V7 I vi ii V7 I VIIb7 iii IV#7 vii iii IV# VII7 iii IV# VII7 iii vi ii V7 I vi ii V7 I vi ii V7 I vi ii V7 I vi ii V7 I vi ii V7 I vi ii ii V7 I vi ii V7 I vi ii V7 I}

La marine [3/4] {Fm : i VII VI iv v i VII VI iv v i I7 iv VII7 III i iv VI7 V9 V7}

Il n'y a pas d'amour heureux [4/4] {Dm : i iv V7 i IV II7 V7 i iv VII7 III iv V7 i}

Disque 3 (1954) : "Les sabots d'Hélène"

Les sabots d'Hélène [4/4, allegro] {G : I vi ii7 ii6 I vi7 ii7 V7 I V+ I vi ii ii6 vi IV III vi III7 vi IV ii6 III7 vi ii ii6 III7 vi III7 VI vi7 II7 V7 I vi ii ii6 V7 I vi7 ii V7 I V+ I vi ii ii6 vi IV III vi III7 vi IV ii6 III7 vi ii ii6 III vi III7 VI vi7 II7 V7}

Chanson pour l'auvergnat [3/4, valse] {Em : i V7 i V7 VI6 iv6 V7 i V7 i V7 VI6 VII7 III I7 iv VII7 III i iv V7 i V7 i VI iv6 V7 i V7 i IV VII VI V7 I}

La première fille [2/4, allegretto] {F : I III7 vi IV V7 III7 vi II7 V7 I II7 ; C : I i- I vi IV I vi7 ii III7 vi II7 V7 I i- I vi III7 IV I ii III7 vi II7 V7 I i-}

La prière [4/4] {Dm : i iv V7 i IV II7 V7 i iv VII7 III iv V7 i}

Gastibelza [6/8, assez vif] {D : I IV V7 IV V7 I VI7 ii III vi ii V7 I}

La mauvaise herbe [6/8, lento] {D : I IV6 V7 I vi IV V7 I I7 ii7 III7 vi [9/8] IV I V7 ; [6/8] Dm : i V7 i V7 i V7 i V7 i I7 iv VII7 III iv6 V7 i iv V7 i iv i V7}

Une jolie fleur [4/4] {Eb : I V7 v- V7 I I7 IV iv V7 I i- V7 v- V7 I VI7 II7 v#- V I V+}

Je suis un voyou [2/2, allegretto] {C : v7 I7 IV V I v7 I7 IV V I v7 I7 IV V I v7 I7 IV V7 I ii7 V7 I VIIb VI ii7 V7 I ii7 V7 I IV6 ii7 I V7 I vi iii vi iii vi iii II7 V I ii7 V7 I VIIb VI7 ii7 I V7 I}

Le mauvais sujet repenti [2/4, allegro] {Ab : I V7 I V I VII7 iii VII7 iii VII7 iii i- iii IV ii7 I V7 IV V7 I V7}

P... de toi [4/4, vif] {C : I VI7 ii7 V7 I V7 I iiib- V7 I iib- V ii7 V7 I VI7 ii7 V7 I V7 I iiib- ii7 V7 I vi III7 IV6 ii7}

Disque 4 (1956) : "Je me suis fait tout petit"

Je me suis fait tout petit [4/4] {Bm : i iv6 V7 i V7 VI7 V7 i I7 iv V7 i V7 VI7 V7 i II7 V7 i VII7 III V7 i II7 V7 i III V7 VI7 V7 i}

Auprès de mon arbre [4/4] {C : I IV iv I VI7 ii7 V7 I IV iv I VI7 ii V7 I ; F : I VI7 ii7 V7 I VI7 ii7 V7 VI7 ii vi III7 vi III7 vi V7 I VI7 ii7 V7 I VI7 ii7 V7 VI7 ii vi III7 vi ii7 V7 I II7}

Marinette [4/4, allegro moderato] {D : I6 I7 IV V7 I VI7 ii7 V7 I ii6 V7 I ii6 V7 I6 I7 IV V7 I VI7 ii7 V7 I}

Le testament [4/4] {C : I I7 IV V7 I I7 IV V7 I I+ IV ii7 IIb9 I vi III7 V7 I I+ III7 vi V7 I I+ III7 vi V7 I}

Les croquants [3/4, valse] {Gm : i VII vii VI vi V V7 i VII7 III i VII vii VI V7 i II7 V7 ; G : I III7 vi7 II7 V I vi V I IV I7 vi V7 III7 VI7 II7 V7 I}

La légende de la nonne [4/4, lento] {C : V7 I IV I vi V7 I I7 IV [6/8, allegretto] V7 I V7 VI7 ii I V7}

Le nombril des femmes d'agent [2/4] {D : I vi7 VIb7 V7 I vi II7 V7 VI7 ii V7 I VI7 ii V7 I}

Colombine [4/4, moderato] {C : I vi7 IV V7 I vi7 II7 V7 I vi7 IV V7 I vi7 II7 V7 I vi7 IV V7 I vi7 II7 V7 I vi7 IV V7 I vi7 II7 V7 I iii vi6 iii VII7 VI7 ii VI7 II7 V7 I vi7 IV V7 I vi7 II7 V7 I vi7 IV V7 I vi7 II7 V7 I}

Disque 5 (1957) : "Oncle Archibald"

Oncle Archibald [2/4, allegretto] {D : I IV V7 I IV III7 vi IV V7 I IV V7 I}

L'amandier [2/4, moderato] {Cm : i VII III VI III VII7 III i VII III VI III VII7 III VII7 III VI7 IIb Vb i7 iv V7 i iv V7 i}

La marche nuptiale [2/4, maestoso poco rubato] {Bbm : i VII7 III i iv VII7 III V iv6 V7 VI i iv II7 V7}

Au bois de mon cœur [4/4] {Am : i IV VI7 V7 IV7 III V7 i IV VI7 V7 IV7 III VII VI V7 i iv VII7 III I7 iv i VI7 V7}

Celui qui a mal tourné [3/4] {Am : i VII i VI7 II7 V7 i VII III i VI7 V7 i VII7 III i II7+ II7 V7 i6 IV7 VII7 III i VI7 V7}

Grand-père [4/4, allegretto, tempo doublé] {Cm : i iv7 VII7 III i iv6 V7 i iv7 VII7 III i iv6 V7 i I7 iv6 V7 i IV7 VII7 III I7 iv7 V7 i iv V7 i V7 i [2/4] VII7 [3/4] VII7 [4/4, tempo doublé] Eb : I V7 I V7 I V7 I V7 I V7 I V7 I vi7 ii7 V7 I V7 I III7 III7+ VI7 ii7 I vi7 ii7 V7 I III7}

Les lilas [2/4, allegro moderato] {D : I vi7 II7 V7 I V7 ii7 V7 I vi7 ii7 V7 ii7 V7 I}

Philistins [6/8] {Bm : i iv i II7 V7 i VII VI V7 i iv i II7 V7 i iv VII7 III i II7 V7 iv VII7 III i II7 V7 i iv i II7 V7 i}

Le vin [6/8] {Am : i iv6 iv V7 i iv6 iv V7 i IIb V7 i IIb V7 i}

Disque 6 (1958) : "Le pornographe"

Le pornographe [4/4] {Am : i II7 V7 III V7 i II III V7 i iv i iv VII7 III V7 iv}

Le vieux Léon [3/4] {Bm : i VI VII III vii I iv i VI7 II7 V7 i VI vii III vii I iv i V7 i V7 i VII7 III I7 iv VII7 III VI IIb V7 i VII7 III I7 iv VII7 III VI IIb V i}

La femme d'Hector [4/4, moderato] {D : I V7 I V7 I V7 I III7 IV7 V7 I III7 IV III7 ii III7 vi VII7 III7 vi ii V7 I vi ii V7 I IV VI7 I vi ii III7 vi ii III7 vi III7 vi V7}

À l'ombre du coeur de ma mie [4/4] {Bm : i iv i V7 i iv i V7 i iv VII7 i V7 i}

Le cocu [4/4] {Dm : VI iv V7 VI iv V7 iv i VI V7 VI iv V7 VI iv V7 i VII III i VI VII III V7 i VII7 III i VI v7 I}

La ronde des jurons [4/4, moderato] {Dm : i V7 i V7 i VII7 III VII7 III VII7 III V7 i VII7 III VI V7 I7 IV7 V7 i IIb V7 i IIb V7 i V7 i IIb V7 i I7 iv VII7 III i iv VII7 III V7 i IIb V7 i V7 i IIb V7 i}

Comme une sœur [2/2, moderato] {Dm : iv VII7 III V7 i iv VII7 III V7 i VII7 i V7 VI VII i}

Bonhomme [4/4] {C : I IV I IV I ii7 V7 I vi II7 V7 I vi7 II7 V7 I7 IV I7 IV I vi V9 V7 I}

Disque 7 (1960) : "Les funérailles d'antan"

Les funérailles d'antan [6/8] {F : I V7 I V7 I I7 IV II7 V7 I V7 I V7 I I7 IV III7 vi II7 V7 III7 vi ii7 I V7 I II7 ; C : I i#- ii7 I III7 vi II7 V7 I i#- ii I I+ IV VII7 iii VI7 ii V7 I vi ii V7 I iv#- VII7 iii v VI7 ii V7 I vi ii V7 I I7}

Le mécréant [2/4, moderato] {C : I IV II7 V I iii vi IV iii ii V7 I I7 IV II7 V7 I iii vi IV iii ii V7 I}

Embrasse-les tous [3/4] {Dm : i VI i V7 i VI V7 i VI i V7 i VII7 III i v VI III II7 v IV7 IV7+ VII7 III i v VI II7 V7 I7 iv V7 i IV7 iv7 VII7 III}

Le père Noël et la petite fille [4/4] {Am : i VII7 III II7 V7 i VII7 III II7 [2/4] II7 [4/4] V7 VI II7 V7 i III II7 V7 i III VI V7 i}

Le bistrot [3/4, java] {Cm : i VII VI V7 i VII VI V7 i VII VI V7 i VII VI V7 i iv III IIb I7 IIb7M i7 vii7 i7 iv V7 i VII VI V7 i VII VI V7 i}

L'orage [4/4, moderato] {Cm : iv VII7 III V7 i II7 V7 i VI V7 VI V7 i}

Pénélope [3/4, valse moderato] {Eb : I vi IV6 V7 I VI7 ii ii6 III7 ii V7 I IV ii6 III7 vi ii III7 V VI7 ii7 III7 vi V7}

Le verger du roi Louis [6/8] {Em : i VII i VII i VII v i VII i VII i VII i VII VI VII v i VII i VII i VII i VII VI VII v i VII i VII i VII i VII VI VII v i VII i}

Disque 8 (1961) : "Le temps ne fait rien à l'affaire"

Le temps ne fait rien à l'affaire [6/8, allegro] {Cm : i VII VI V i VII VI VII7 III V i VII VI V i VII VI i I iv VII VII7 iv VII7 III VI V ; C : I V7 I VI7 ii V vi6 V7 I V7 I I+ IV iv I ii III IV I VI7 ii7 V7}

Dans l'eau de la claire fontaine [6/8] {Db : I III7 vi I7 IV III7 VI vi}

La traîtresse [3/4, valse] {Cm : i II V i V7 i II V7 I7 iv VII7 III VI7 IIb V7 i II7 V7 i I7 IV6 V7 I VI#7 II7 V7 i}

La ballade des cimetières [2/2] {Am : i VII7 i VII7 III7 V7 i VII7 i VII7 i VII7 III V7 i VII7 i ; A : I ii V7 ii V7 I ii V7 I I+ ii i V7 i}

La complainte des filles de joie [6/8, moderato] {Cm : i VI V i VI V III iii#- iv i V i iv VI7 V7 i}

Tonton Nestor [2/4] {E : I VIb7 VI vi IV III7 vi II7 V7 I}

Le temps passé [4/4] {Em : V7 I IV7 VII III7 VI iv6 V VI V V7 I IV7 VII III7 VI iv6 V VI V V7 [3/4] i IV i IV i IV VI VII6 III i IV i IV i IV VI VII6 I}

La fille à cent sous [2/4, vif] {D : I ii V7 I II V7 I ii V7 I II7 V7 I ; F : V7 I ii V7 I II7 V7 I ii V7}

Disque 9 (1962) : "Les trompettes de la renommée"

Les trompettes de la renommée [2/4, allegro] {Am : i II7 v I7 iv VII7 III I7 iv7 V7 i iv V7 i II7 V7 i II7 v I7 iv VII7 III I7 iv7 V7 i iv6 V7 i III V7 i v i}

Jeanne [3/4, valse] {Bm : iv V7 iv V iv V iv i iv V i VII VI V7 II7 V7 iv}

Je rejoindrai ma belle [6/8, allegro] {Cm : i II I7 iv VII7 III iv V7 i II7 V I7 iv VII V i V7 i I7 IV VII7 III VI V7 i V7 i I7 IV VII7 III i V7 i}

Marquise [4/4, modéré] {A : I I+ ii VI7 ii V7 I I+ IV III7 vi II7 V7 I ; dernière strophe : IV III7 VI7 VII7 iii VI7 ii V7 I VI7 ii ii#- I I+ IV III7 vi II7 V7 I}

La guerre de 14-18 [6/8] {D : I V7 I I7 V7 I I7 IV V7 I I7 IV VII7 iii I7 IV V7 I ii V7 I I7 IV V7 I ii V7 I V7}

Les amours d'antan [6/8, andantino] {D : I vi [3/8] vii [6/8] ii [3/8] III7 [6/8] vi II7 V V7 I vi [3/8] vii [6/8] ii III7 II7 II7+ V V7}

L'assassinat [6/8, andante] {Cm : i iv V7 i VII7 III VI III IIb i VI III IIb i v i}

La marguerite [4/4, allegro] {Bb : I V7 I V7 I V7 I IV V7 I6 V7 ii V7 VI7 ii V7 I VI7 ii V7 I7M I6 V7}

Si le bon Dieu l'avait voulu [3/4, valse] {Am : i VII7 III i VII7 III VI V7 i V7 i VII7 III i VII7 III VI V7 i V7 i VI iv V7 I7 IV VII7 III VI7 IIb VI iv V7 I7 IV VII7 III VI7 IIb iv V7}

Disque 10 (1964) : "Les copains d'abord"

Les copains d'abord [4/4] {D : I II7 IV III III7 vi II7 V7 I}

Les quat' z'arts [6/8, allegro] {Fm : i IV VII V7 i IV VII v I7 IV7 VII VII7 III VI# VI#7 ii v I7 i7 IV7 VII V7}

Le petit joueur de flûtau [6/8, moderato] {D : I vi V7 I vi V7 I vi V7 I vi V7 I ii vi III7 V7 ii vi V7 I ii V7 I vi ii V7 v VI7 ii III7 vi I II7 V7 I}

La tondue [2/2] {C : V7 I V7 I V7 I V7 I VI7 ii II7 V7}

Le vingt-deux septembre [4/4, moderato] {Bb : IV v- VI7 ii V7 v#- VI7 ii V7 I VI7 ii I7 IV v- VI7 ii v#- VI7 ii V7 I ii V7 I}

Les deux oncles [4/4] {Em : i VII i VII i VII IV7 VII VI VII VI VII VI VII VI}

Vénus Callipyge [12/8] {F : I I7 IV ii7 V7 vi I ii V7 I I7 IV ii7 V7 vi I ii V7 I ; [6/8] C : V7 VI vi II vi II V7 VI IV V7 I VI ii V7 III IV V7 I vi ii V7 I}

Le mouton de Panurge [2/2, fox moderato] {Dm : i iv V7 i V7 i VII7 III VII7 III VII7 III7 VI VII7 III I7 iv V7 i V7 i VII7 iv VII7 III i V7 i VII7 iv}

La route aux quatre chansons [2/2, allegro moderato] {Bb : I V7 I V7 I V7 I V7 I VI7 I V7 I V7 I iv6 VIIb7 IIIb VIIb IIIb VIIb IIIb iv VIIb7 IIIb IV6 V7 I IV V7 I V7 I IV V7 I IV V7 I V7 I IV V7 I}

Saturne [6/8, moderato] {Am : i V7 i VII7 III V7 VI VII7 III V7 VI i II7 V7 i}

Le grand Pan [2/2, allegro moderato] {Dm : i IIb V7 i II7 V7 i IIb V7 i V7 i iv I7 iv I7 iv VII7 III VII7 III V7 i I7 iv I7 iv i iv i iv iv#- V7 i III IIb V7 i IIb V7 i III IIb V7 i v i VII7 III VII7 III VII7 III VII7 iv i V7 i V7 i V7 i iv i iv iv#- V7 i ; dernière strophe : III I7 iv i V7 VI VII7 III VII7 III7 I7 iv i V7 VI VII i}

Disque 11 (1966) : "Supplique pour être enterré à la plage de Sète"

Supplique pour être enterré à la plage de Sète [4/4, allegro] {Bm : i V iv VII7 III I7 iv i VI V i VI V7}

Le fantôme [4/4, allegro moderato] {F : I III7 VI VI7 ii V7 I I7 IV iv I III7 vi IV iv I vi ii V7 I}

La fessée [6/8, allegro moderato] {Am : i iv V7 i VI Il7 V7 i VI VII7 III V7 i iv V7 i VI Il7 V7 i II7 V7 i}

Le pluriel [2/2, allegro moderato] {Em : i V7 i V7 i V7 i IV7 vii IV7 vii IV7 VII7 III7 VI III7 VI IIb III7 VI III7 VI IIb III7 VI}

Les quatre bacheliers [6/8, andante] {A : I vi7 ii IV vi ii7 V7 I vi7 ii V7 I ; C : V7 I vi7 ii IV vi ii7 V7 I vi7 ii vi V7 I III7}

Le bulletin de santé [2/2, allegro moderato] {A : I III IV III vi IV II7 V7 I}

La non-demande en mariage [4/4, allegro moderato] {Bm : iv i v i iv i v i iv VII7 III V i v VII I}

Le grand chêne [2/2, vif] {D : I vi ii V7 I vi II7 V V7 I I+ IV III7 vi ii V7 I V7}

Concurrence déloyale [6/8, andante moderato] {Am : i iv I7 iv i III IV V7 i V7 i IV iv V7 iv VI V i}

L'épave [2/2, allegro moderato] {A : I I7 IV VII iii vii II7 V7 I}

Le moyenâgeux [4/4] {F#m : i IV7 VII i IV7 VII vii III7 VI VII VI VII V i IV7 VII i IV7 VII vii III7 VI VII VI VII V7}

Disque 12 (1969) : "Misogynie à part"

Misogynie à part [2/2, vif] {C : V7 VI7 II7 V V7 VI7 II7 V7 I}

Bécassine [2/4, sardane] {Bm : i v i VII III V7 i v i VII III I7 iv VII7 III V7 i VI IV V i VII7 III v i}

L'ancêtre [4/4] {F : I V7 I7 IV iv vi II7 V7 I V7 I IV iv I ii V7 I ii ; [2/2] C : I VI7 v VI7 II vi V7 vi V7 I VI7 v VI7 II7 vi V7 I vi V7 I IV I7 IV7 VIIb viib ii V7 I7 IV I7 IV VIIb viib IV V7 v7 I7 IV V7 I I7 IV IV7M iii ii VI7 IV III7 VI7 IV II7 V7 I}

Rien à jeter [4/4, allegro moderato] {D : ii V7 I II7 V7 ii V7 I II7 V7 I III7 IV III7 vi II7 V7 I}

Oiseaux de passage [4/4] {Dm : i VII VI V7 i VII VI V7 i IV7 VII III VI V7 i IV7 VII III VI V7 i}

La religieuse [4/4, moderato] {Dm : i v i v i v i v II7 [6/8] v I v i}

Pensées des morts [4/4] {A : I vi V7 I vi V7 I vi V7 I vi V7 I vi iii I IV V VI7 ii V7 V+ I vi ii V7 I}

La rose, la bouteille et la poignée de main [4/4, allegro moderato] {Am : VI V7 I7 IV VI VII7 III VI V7 I7 IV VI V7 i III VI VII I7 iv V7 i III IV III II7 V7 i VI V7 i IV i VI VII III i VI VII7 III VI V7 I7 IV III V7 i IV III V7 i [2/4] i [2/2] VI V7 I7 IV VI VII7 III VI VII7 III VI V7 I7 IV VI V7 i II7 V7 i}

Sale petit bonhomme [2/4] {Bm : i VII V7 i VI iv V7 i VII VI V7 i}

Disque 13 (1972) : "Fernande"

Fernande [4/4] {D : I I+ IV III7 v VI7 ii III7 vi II7 VI7 I II7 ; A : I VI7 ii V7 V+ I I7 IV I I7 IV V V+ I III7 vi7 ii7 V7 VI7 III7 vi7 V7 VI7 V7 I7 ; D : I}

Stances à un cambrioleur [12/8] {Am : iv ii- [2/4] V7 i}

La ballade des gens qui sont nés quelque part [6/8, moderato] {D : I V7 III7 vi IV II7 V7 I V7 I III7 vi III7 vi IV V7 I vi II7 ; F : V7 I I7 IV III7 IV iv I V7 III IV I V7 I}

La princesse et le croque-notes [4/4] {Am : i V7 i V7 i V7 i V7 i VII7 III VII7 III VI V7 i VI V7 i VII7 III VI V7 i}

Sauf le respect que je vous dois [6/8, allegro moderato] {D : I V7 I V7 I IV I ii V7 I V VI7 II7 V7 I}

Le blason [2/4, andante] {A : I vi III7 IV v VI7 ii vi V7 I V+ I vi III7 IV v V7 ii vi V7 I}

Mourir pour des idées [2/4] {Am : i III IV i III IV i III IV V7 i III IV i III IV i III IV V7 i iv VII7 III V7 i VII7 III VI V i}

Quatre-vingt-quinze pour cent [2/4, allegro] {D : IV V7 I vi ii III7 vi ii III7 vi VII7 III7 IV V7 I vi ii III7 vi ii III7 vi VII7 III7 vi V7 I V7 I III7 vi III7 vi7 V7 I V7 I III7 IV V7 I vi ii V7 VI7 ii V7 I vi II7 V7 I}

Les passantes [6/8, moderato] {Am : VI V7 I7 IV i VII7 III V VI V7 i IV i VII i}

Le roi [4/4, moderato] {Bm : i v i v i v i v iv VII7 III [2/4] iv V7 [4/4] i}

À l'ombre des maris [6/8, allegro] {D : I V7 I V7 I III7 vi III7 vi III III7 vi III7 VI V7}

Disque 14 (1976) : "Trompe la mort"

Trompe la mort [2/2] {Bm : i IV VI V7 i VII7 III V7 i IV VI V7 i V7 i I7 iv VII7 III I7 iv VII7 III I7 iv VII7 III V7 I7 IV iv V7 i}

Les ricochets [6/8, allegro moderato] {Bm : i V7 i V7 i V7 i V7 i V7 i V7 i V7 i I7 iv I7 iv I7 iv I7 iv I7 iv vi- III V7 i VI V7 i}

Tempête dans un bénitier [2/4, allegro] {Eb : I IV vi III7 II7 v VI7 II7 V7 [6/8] I ; Bb : I VI7 ii V7 V+ I I7 IV i- iii VI7 II7 V7 I V7 I7}

Boulevard du temps qui passe [2/4, allegro moderato] {Dm : i IV7 VII7 III7 VI V7 i IV7 VII7 III7 VI V7 i}

Le modeste [2/2, moderato] {C : I iii/I I7 IV ii7 V7 I iii/I I7 IV I V7 I}

Don Juan [2/2, moderato] {Bm : i V7 i V7 i V7 i V7 VI V7 VI V7 III V7 i IV V i iv V7 i}

Les casseuses [2/2, martiale] {Bb : I V7 I V7 I V7 I ; F : V7 V+ I III IV I V7 I II7 V7 V+ I III IV I V7 I v VI7 II7 V7 I7}

Cupidon s'en fout [2/2, moderato] {Am : i III IV7 V7 i VII7 III IIb V7 i}

Montélimar [2/2, allegro moderato] {Bm : i V7 i V7 VI VII7 III I7 iv VII7 III I7 iv V7 i V7 i V7 VI VII7 III I7 iv VII7 III V7 i iv i V7 i IV iv VII7 III V7 i VII i}

Histoire de faussaire [2/2, moderato] {D : I III7 vi I7 IV iv III7 vi II7 V7 I}

La messe au pendu [6/8, lento] {C : I ii vi III7 vi V7 I v6 VI7 ii vi III7 vi iii vi}

Lèche-cocu [6/8, allegro moderato] {C : IV V7 I V7 I IV I II7 V7 IV V7 I V VI7 IV iv vi6 V7 I}

Les patriotes [2/2, vif] {C : V7 I III7 vi V7 I V7 I III7 vi III7 vi V7 I III7 vi}

Mélanie [2/2, allegro] {C : I vi V7 I vi V7 I vi V7 I vi V7 I VI7 ii v VI7 vi II7 V7 VI7 ii v VI7 II7 V7 I V7}

Disque posthume (1983) : "Georges Brassens chante Bruant, Colpi, Musset, Nadaud, Norge"

À côté de six reprises, l'album comporte six musiques originales (antérieures à 1979) :

Maman, papa [2/2, moderato] {E : I i- I III7 vi ii vi III7 vi III7 vi ii vi III7 vi vib- V7 I i- I III7 vi ii vi III7 IV VIIb7 I VI7 ii VIb7 V7 I}

Élégie à un rat de cave [4/4, moderato] {F : I I7 IV6 V I IV V7 I I7 IV6 V7 I IV ii V7 I I7 IV6 V I IV V7 I I7 IV6 V7 I ; C : I VII ii VI7 II7 VIb V I VII ii VI7 II7 I VIIb VI7 II7 I V7 I}

Carcassonne [2/4, assez vif] {D : I vi7 VIb7 V7 I vi II7 V VI7 ii V7 I III7 VI7 III7 VI7 ii VI7 I}

Le roi boiteux [4/4, slow] {B : IV I7 IV I VI7 ii V7 I V7 I7 IV I7 IV I VI7 ii V7 I [2/4] V7 [4/4] I V7 I V7 I V7 I IV I}

Ballade à la lune [2/2, moderato] {C : I vi II V7 I vi II III7 vi II7 V7 I V7 I vi II V7 I vi II III7 vi II7 V7 I I7 ; F : I vi II7 V7 I vi II7 III7 vi II7 V7 I V7 I vi II V7 I vi II III7 vi II7 V7 I II7}

À mon frère revenant d'Italie [6/8, allegro moderato] {C : I I7 IV iv III III7 vi II7 V7 I I7 IV I}

------------------------------------------------------

En bonus, une interview de Georges Brassens, en 1979, par le journaliste Philippe Nemo. L'auteur-compositeur-interprète se livre sur son art.

----------------------------------------------------

Annexe :

Les chiffres entre crochets correspondent à la signature rythmique initiale et principale du morceau.

La tonalité d'un morceau suit la notation allemande et internationale. Pour des raisons de confort vocal sur scène, ou de préférence durant l'enregistrement en studio, Brassens transposa parfois ex-post ses compositions quelques demi-tons plus bas ou plus haut. Les tonalités indiquées ici sont toujours celles des partitions dans leur édition originale et officielle.

Les chiffres romains indiquent les degrés de la gamme diatonique joués, au sein de la tonalité ; les chiffres arabes accolés, les enrichissements des accords parfaits. La casse minuscule renvoie à un accord mineur ; la casse majuscule à un accord majeur. Les caractères "+" et "-" figurent respectivement des accords augmentés et diminués.

Les accolades indiquent une répétition cyclique harmonique (intégrant les couplets et refrains). La transcription de cette séquence est consolidée, i.e. qu'elle figure les seuls changements d'accords indépendamment du nombre de mesures couvertes consécutivement par un même accord (ex. : un accord majeur de sixième degré joué sur quatre mesures consécutives, fait l'objet d'une indication unique "VI").

De nombreux morceaux se terminent par une modulation/translation harmonique ceteris paribus (le plus souvent une augmentation générale d'un ton, de la séquence d'accords déjà présentée). Pour des raisons de place et de lisibilité, nous nous sommes contenté d'écrire la structure principale du morceau.

Enfin, j'invite celles et ceux qui souhaiteraient trouver une présentation moins théorique de la vie et de l'œuvre de Georges Brassens, ainsi que des suggestions de liens externes, à parcourir le premier volet de mon dossier Georges Brassens : https://aubancien.blogspot.com/2023/07/georges-brassens-premiere-partie-mon.html

--------------------------------------------------------

Droits :

Ce travail d'analyse a été réalisé par Aubancien. Merci de mentionner l'auteur de cette étude et le lien vers la présente page de blog, lorsque vous y avez recours pour vos citations ou travaux.

Les musiques auxquelles renvoient les titres des chansons, ont été composées par Georges Brassens.